główny obrazek: DoggyGraphics
W tekście będę się posługiwać pojęciem locus, zacznijmy zatem od wyjaśnienia, czym jest ów tajemniczy Locus? Jest to określony obszar na chromosomie zajmowany przez gen/geny (l.mn. loci); dla lepszego zobrazowania:
Melanina i jej rodzaje: jest to barwnik naszej skóry, włosów, itp, dzieli się na dużą, ciemną eumelaninę i małą, rudo-żółtą feomelaninę.

Allele: najprościej mówiąc wersje danej kopii genu. Jak wiemy, każdy z nas ma po jednej kopii każdego genu od mamy i od taty. Te kopie genu mogą mieć różne wersje, np. może być allel dominujący (oznaczany dużą literą), recesywny (oznaczany małą literą). Tutaj sprawa jest prosta – jeden dominuje nad drugim; dominujący „przykrywa” działalność recesywnego. Istnieją też allele oznaczane dodatkowymi indeksami – w takich wypadkach będą w tekście uszeregowane od góry od najbardziej dominującego, w dół do najbardziej recesywnego.
Jak wspomniałam mamy po 2 allele każdego genu, które mogą występować w 2 układach: homozygotycznym AA i aa, oraz heterozygotycznym Aa.
Jakie loci mogą zainteresować nas w kontekście border collie?
locus A (agouti) = agouti signalling protein (ASIP)
ay = sable
at = tan, podpalanie (saddle pattern jest modyfikacją allelu at)
a = recesywny czarny (u bc nie występuje ten allel)
locus Tyrp1 = B (brown) = tyrosinase related protein 1 (TYRP1) – odpowiada za produkcję czarnej melaniny
B = czarny
b = brązowy/czekoladowy
locus Tyr (C) – koduje tyrozynazę odpowiedzialną za powstawanie melaniny
TyrC/C – pełna produkcja pigmentu
c albinos
E (extension) = melanocortin receptor 1 (MC1R)
ee maskuje działanie loci K i A
E- = intensywna czarna barwa (eumelanina)
e = warunkuje powstanie feomelaniny
locus D (dilution) = Myo5a / melanophilin gene (MLPH)
powoduje rozjaśnienie/rozcieńczenie barwy sierści w zależności od barwy podstawowej; czarna do niebieskiej, czekoladowa do lilac; przyczyną rozjaśnienia jest zbrylanie się pigmentu
D- = podstawowy, pełny kolor
d = rozjaśniony
K (dominant black) = Beta-defensin 103
dominujący czarny maskuje ekspresję locus A
KB = ekspresja tylko eumelaniny, czarny
kbr = brindle
ky = w układzie homozygotycznym możliwa jest ekspresja feomelaniny
M (Merle) = (PMEL17)
m = jednolity
Mm = umaszczenie merle/marmurkowe, wzór może być niewidoczny u psów e/e (epistaza)
M?m = maltese merle
MM = double merle; psy przeważnie prawie całkowicie białe, często cierpią na głuchotę, rzadziej na ślepotę
Locus S (Spotting) = MITF (Microphtalmia-Associated Transcription Factor)
mutacje w tym locus prowadzą do zahamowania rozwoju melanocytów = lokalny brak pigmentu
S- = brak białych znaczeń
sisi = irish spotting – znaczenia irlandzkie
sisp/Ssp= white factored – białe znaczenia “wychodzą” na zewnętrzną stronę tylnych kończyn
spsp = piebald
U border collie powszechne są znaczenia irlandzkie, tj. białe znaczenia na łapach, wnętrzu ud, brzuchu, piersi, biała kryza, kufa i strzałka, oraz końcówka ogona.
Geny sp (niepełna dominacja) i si prawdopodobnie znajdują się w innych loci, a zasięg białych znaczeń jest wynikiem ich współdziałania i kumulacji. Podane genotypy zostały uproszczone na potrzeby tekstu.
T (Ticking/Mottled)
dropiatość (jak u wyżłów), małe plamki koloru na białych łatach.
T = dropiaty
t = niedropiaty
Choroby związane z umaszczeniem:
Black Hair Follicular Dysplasia
Color Dilution Alopecia
Gray Collie Syndrome
głuchota
albinizm
małoocze
Kolory/umaszczenia border collie i zapis genotypu
black&white | czarno biały | B- atat E- D- KB– |
black tricolor | trikolor | B- atat E- D- kyky |
chocolate&white | czekoladowo biały | bb atat E- D- KB– |
chocolate tricolor | czekoladowy trikolor | bb atat E- D- kyky |
blue&white | niebiesko biały | B- atat E- dd KB– |
blue tricolor | niebieski trikolor | B- atat E- dd kyky |
lilac&white | lila biały | bb atat E- dd KB– |
lilac tricolor | lila trikolor | bb atat E- dd kyky |
sable | sobolowy | B- ay– E- D- kyky |
chocolate sable | czekoladowy sobol | bb ay– E- D- kyky |
ee red | australijski czerwony | B- atat ee D- kyky |
dodatkowe przykłady:
czekoladowy saddle pattern merle bb atat E- D- kyky M-
slate merle mottled B- atat E- dd KB- M- T-
Poniżej galeria ilustrująca prawie wszystkie warianty kolorystyczne u borderków:
wszystkie zdjęcia przedstawiają psy z rodowodami ZKWP/FCI/ISDS, zdjęcia umieszczone za zgodą autorów, wszystkim serdecznie dziękuję za użyczenie ich do tego wpisu, bez Waszej pomocy nie byłby kompletny! kopiowanie bez zgody zabronione!
umaszczenie czarno-białe
umaszczenie trikolor
umaszczenie czekoladowo-białe
umaszczenie czekoladowy trikolor
umaszczenie niebiesko-białe
umaszczenie lila białe
umaszczenie lila trikolor
umaszczenie sobolowe
umaszczenie sobolowe czekoladowe
umaszczenie ee red
MERLE = marmurki
seal = focze merle
blue merle
blue merle trikolor
red merle (tweed)
red merle trikolor
sobolowe/sable merle
(hidden/phantom merle – prawie niewidoczne w dorosłości, bardzo ciężko odróżnić sobola merle od nie-merle, przez co nie kojarzy się psów sobolowych z miotu po rodzicu merle z innym merle, bez sprawdzenia koloru na DNA)
brindle – pręgowany trikolor
seal – focze
ticking/mottled – dropiatość lub deresz
split face, spotting – białe znaczenia
Kolory oczu
Rodzaje sierści
U borderów występuje podział na zasadnicze 3 długości sierści: rough – długowłosy, medium – wiadomo i smooth – krótkowłosy. Czasem krótki włos jest też po angielsku określany jako „slick coated”. Ze względu na fakturę włosa możemy zaobserwować bordery o prostej, falowanej i szorstkiej sierści. Co ciekawe szorstka sierść, która jest bardzo rzadko spotykana, bynajmniej nie oznacza mixa border collie z bearded collie, natomiast wskazuje na początki pochodzenia rasy i włączenie pracujących bearded collie we wczesnym okresie do ksiąg rodowodowych ISDS. Moim zdaniem szorstkie bordery są przepiękne – w swojej brzydocie :D
L (length) – długość sierści – fibroblast growth factor 5 (FGF5)
L- = krótkowłosy, smooth
ll = długowłosy, rough, medium
W (wire) – szorstkowłosy / bearded – R-spondin-2 (RSPO2).
W- = szorstkowłosy
ww = gładkowłosy
Poniżej przykłady:
rough
medium
smooth
bearded
Wszystkie zdjęcia umieszczone za zgodą właścicieli, wszystkim serdecznie dziękuję za użyczenie ich do tego wpisu, bez Waszej pomocy nie byłby kompletny! kopiowanie bez zgody zabronione!
Genetyka umaszczeń
Znacie już loci oraz „leżące” w nich geny istotne dla border collie, pora więc na mendlowskie krzyżówki, czyli jakie umaszczenia wyjdą z danej pary rodziców? Poniżej przykład możliwych umaszczeń w miocie po rodzicach o genotypach Bb atat E- Dd kyky (czarny pies) i Bb ayat E- Dd kyky (sobolowa suka). Dla ułatwienia zapis genotypu na ilustracji został skrócony, dodałam również dziadków miotu, żeby jeszcze lepiej zobrazować, skąd mogły się wziąć poszczególne geny u rodziców. Tak więc z pary o takich genach otrzymamy następujące możliwe fenotypy, czyli umaszczenia: lilak, czekolada, czarny, niebieski, sobolowy, czekoladowy sobol oraz trikolory we wszystkich wymienionych kolorach prócz sobolowych. Rozkład genotypów ma znacznie dłuższą listę, czego nie będę już wypisywać, niech wystarczą Wam przykłady poniżej :) Zagadla: jakie kolory moglibyśmy otrzymać, kojarząc ze sobą rodzeństwo z tego miotu (lilak i czekoladowy sobol)?
przykłady innych krzyżówek:
ojciec | matka | potomstwo |
czarny BB atat EE DD KBKB |
czarna BB atat EE DD KBKB | wyłącznie czarno-białe |
czarny Bb atat EE DD KBKB | czarna Bb atat EE DD KBKB | czarno- i brązowo-białe |
czarny Bb atat EE DD kyky | czarna Bb atat EE DD kyky | powyższe plus: czarny trikolor i brązowy trikolor |
czarny Bb ayat EE DD kyky | czarna Bb atat EE DD kyky | powyższe plus: sobolowe, czekoladowe sobolowe |
czarny Bb atat Ee DD kyky | lilak bb atat Ee dd kyky | czarno-białe, czarny trikolor, brązowo białe, brązowy trikolor, ee-red |
czarny Bb atat Ee Dd kyky | lilak bb atat Ee dd kyky | powyższe plus: lilak, niebieski |